درباره‌ی تخلّص «فهند»
فواد فالیزکاران
درباره‌ی تخلّص «فهند»
انتخاب تخلّص برای هر شاعر، نه تنها یک تصمیم شخصی، بلکه بخشی از هویت‌سازی ادبی او به شمار می‌رود. تخلّص در شعر فارسی، تاریخی طولانی دارد و شاعران بسیاری، چه در گذشته و چه در زمانه‌ی معاصر، با انتخاب تخلّص‌هایی خاص، کوشیده‌اند مرز روشنی میان زندگی شخصی و زیست ادبی خود ایجاد کنند؛ مرزی که اگرچه گاه شفاف نیست، اما در خوانش آثار، اهمیت قابل توجهی دارد.
در مورد من، نام اصلی‌ام «فواد» است. در آغاز مسیر، تصمیم داشتم تخلّص خود را نیز همان «فواد» انتخاب کنم. این تصمیم هم از آن جهت منطقی به نظر می‌رسید که نامی واقعی و ریشه‌دار است، و هم می‌توانست پیوندی شفاف میان نویسنده و اثر برقرار کند. با این حال، پس از بررسی دقیق‌تر و جست‌وجو در آثار شاعران معاصر، متوجه شدم که «فواد کرمانی» پیش از من از این نام به‌عنوان تخلّص استفاده کرده است. از آن‌جا که تمایز و استقلال در هویت ادبی برای من اهمیت زیادی دارد، ترجیح دادم از تکرار یک تخلّص موجود خودداری کنم و به‌جای آن، نامی تازه و اختصاصی برای خود انتخاب کنم.
در بسیاری از شعرهایی که در سال‌های اخیر سروده‌ام، به صورت ناخودآگاه از واژه‌ی «فه» برای خطاب به خودم استفاده کرده بودم. این واژه، اگرچه ریشه‌ای مستقل در زبان فارسی ندارد، اما برای من جنبه‌ی شخصی پیدا کرده بود؛ نوعی خطاب درونی که در برخی سطرهای شعری‌ام تکرار می‌شد. پس از مدتی، تصمیم گرفتم این صدا را به‌صورت رسمی‌تر سامان دهم و از دل آن، تخلّصی بسازم که هم ریشه در تجربه‌ی زبانی‌ام داشته باشد و هم از نظر ساختاری، واجد هویت باشد.
بدین ترتیب، تخلّص «فهند» شکل گرفت؛ واژه‌ای برساخته، بدون پیشینه‌ی خاص در متون ادبی یا زبان رسمی، اما دارای ساختار و تلفظی که می‌تواند به‌عنوان یک نام ادبی مستقل شناخته شود. این نام نه برگرفته از منطقه یا شخصیت خاصی است و نه از واژه‌ای تاریخی یا فرهنگی الهام گرفته، بلکه نتیجه‌ی یک فرآیند شخصیِ انتخاب و بازتعریف هویت خود در کلام است.
بنابراین، این نام قرار نیست جایگزین نام اصلی‌ام شود و علاقه‌ای ندارم در زندگی روزمره یا مکالمات عمومی، با این نام خطاب شوم. «فهند» برای من، صرفاً هویت ادبی دارد؛ هویتی که در کتاب شعرم به آن اشاره شده و در آینده نیز ممکن است در سایر آثارم تکرار شود، اما بیرون از فضای ادبی، جایگاهی ندارد.
امید دارم این توضیح، تصویری روشن از منطق و پیشینه‌ی انتخاب این تخلّص ارائه داده باشد و مسیر ارتباط مخاطب با آثارم را تسهیل کند. همان‌طور که انتخاب تخلّص، آغازگر یک روایت تازه در شعر است، نگارش این سطرها نیز کوششی است برای ثبت یکی از تصمیمات کلیدی در شکل‌گیری هویت ادبی من به‌عنوان نویسنده‌ای مستقل.
فواد فالیزکاران (فهند)